Foto: REL/Bunwit Unseree

Ndalimi i abortit në ShBA, çfarë ndodh më pas?

Vendimi i gjykatës do t’u japë mundësinë më shumë se gjysmës së shteteve ta ndalojnë abortin, me një ndikim të menjëhershëm në qindra-miliona amerikanë.

Gjykata e Lartë e ka rrëzuar çështjen historike Roe kundër Wade, e cila u dha grave në SHBA të drejtën për të ndërprerë një shtatzëni. Një përmbysje e kësaj përmasash është pothuajse e paprecedentë, veçanërisht në një rast të vendosur gati 50 vjet më parë.

Vendimi jashtëzakonisht i rrallë do të lejojë më shumë se gjysmën e shteteve ta ndalojnë abortin, me një ndikim të menjëhershëm dhe të qëndrueshëm në dhjetëra miliona amerikanë.

Çfarë ndodhi?

Gjykata e Lartë vendosi se nuk ka të drejtë kushtetuese për abort në rastin e quajtur Dobbs v Jackson Women’s Health Organization. Në marrjen e këtij vendimi, gjykata me shumicë konservatore e hodhi poshtë rastin Roe v Wade, nga viti 1973.

Historikisht, gjykata i ka hedhur poshtë çështjet për të dhënë më shumë të drejta. Gjykata ka bërë të kundërtën këtu, dhe vendimi i saj do ta kufizojë një të drejtë kushtetuese të cilën gjeneratat e amerikanëve janë rritur duke e marrë si të mirëqenë.

Si rezultat i ndryshimit, shtetet do të lejohen përsëri ta ndalojnë ose kufizojnë ashpër abortin, ndryshime që do të ndryshojnë në mënyrë të pashlyeshme kuptimin kombëtar të lirisë, vetëvendosjes dhe autonomisë personale.

Ku do të ndodhë kjo?

Njëzet e gjashtë shtete pritet ta bëjnë këtë menjëherë, ose sa më shpejt që të jetë e mundur. Kjo do ta bëjë të paligjshëm abortin në pjesën më të madhe të rajonit jugor dhe atij mesperëndimor.

Në këto shtete, gratë  që mund të mbeten shtatzënë do të duhet ose të udhëtojnë qindra kilometra për të arritur tek një ofrues i abortit ose t’i menaxhojnë vetë abortet në shtëpi nëpërmjet mjekimeve ose mjeteve të tjera.

Megjithatë, ligjet kundër abortit nuk janë kombëtare. ShBA do të ketë një sërë ligjesh, duke përfshirë kufizime dhe mbrojtje, sepse disa shtete të udhëhequra nga demokratët si Kalifornia dhe Nju Jorku i zgjeruan të drejtat riprodhuese në prag të vendimit.

Megjithatë, ndalimet e reja të abortit do ta bëjnë SHBA-në një nga vetëm katër vendet që heqin dorë nga të drejtat e abortit që nga viti 1994, dhe deri tani kombi më i pasur dhe më me ndikim do ta bëjë një gjë të tillë. Tri vendet e tjera që i kanë kufizuar të drejtat e abortit janë Polonia, El Salvadori dhe Nikaragua, sipas Qendrës për të Drejtat Riprodhuese. Më shumë se gjysma (58%) e të gjitha grave amerikane të moshës riprodhuese – ose 40 milionë njerëz – jetojnë në shtete armiqësore ndaj abortit.

Kur do të ndodhë kjo?

Në shumicën e shteteve, kjo do të ndodhë shpejt. Trembëdhjetë shtete kanë ndalime të abortit “të shkaktuar” nga një ndryshim i Roe v Wade, megjithëse ligjet ndryshojnë në datat e zbatimit të tyre. Luiziana, për shembull, ka një ligj nxitës që supozohet të hyjë në fuqi menjëherë. Idaho ka një ndalim që hyn në fuqi brenda 30 ditësh.

Shtetet e tjera kanë ndalime të abortit që datojnë para vendimit të Roe v Wade, por kanë qenë të pazbatueshme në pesë dekadat e fundit. Michigan ka një ndalim para Roe v Wade që aktualisht është objekt i një sfide gjyqësore.

Një grup i fundit shtetesh synon ta ndalojë abortin shumë herët në shtatzëni, shpesh përpara se gratë të kuptojnë se janë shtatzënë. Një shtet i tillë është Gjeorgjia, ku aborti do të ndalohet në gjashtë javë. Disa shtete, si Teksasi, kanë ndalime të shumta në fuqi.

Në shumë raste, sfidat gjyqësore sipas kushtetutave të shtetit janë të mundshme dhe ekspertët besojnë se do të ketë kaos për ditë ose javë ndërkohë që shtetet i zbatojnë ndalimet.

A mund ta ndalojë qeveria federale këtë vendim?

Mbrojtja më efektive kundër ndalimeve shtetërore të abortit është një ligj federal, i cili do t’i paraprijë shteteve. Opinioni publik favorizon një statut të tillë – 85% e amerikanëve besojnë se aborti duhet të jetë i ligjshëm në shumicën ose në të gjitha rrethanat.

Një ligj i tillë do të kishte nevojë për mbështetjen e shumicës së Dhomës së Përfaqësuesve, një shumicë 60 votash në Senat dhe një nënshkrim nga Joe Biden për ta miratuar më pas. Shumica e anëtarëve të Dhomës së Përfaqësuesve mbështesin një statut të të drejtave të abortit, siç bën edhe Shtëpia e Bardhë.

Megjithatë, republikanët janë pothuajse të sigurt se do t’i bllokojnë ligjet për të drejtat e abortit në Senat, i cili është i ndarë në mënyrë të barabartë me demokratët. Një senator demokrat, Joe Manchin nga Virxhinia Perëndimore, ka kaluar vazhdimisht linjat partiake për të votuar kundër të drejtave të abortit. Kjo i lë vetëm 49 demokratë, shumë më pak nga mbështetja e nevojshme për të miratuar një vendim të tillë.

Për të tejkaluar Senatin e ndarë në mënyrë të barabartë, demokratëve do t’u duhet të fitojnë fitore dërrmuese në zgjedhjet e ardhshme afatmesme. Megjithatë, pavarësisht nga fakti se opinioni popullor i favorizon të drejtat e abortit, është e paqartë se si mund të ndikohen afatet ndërmjetëse nga kjo çështje.

Dhe, pavarësisht nga rezultati i zgjedhjeve të ardhshme, ky vendim do ta ndryshojë përgjithmonë jetën në SHBA. Jetët e individëve do të ndryshojnë në mënyrë të pakthyeshme pasi njerëzve u mohohet kujdesi shëndetësor riprodhues, përballen me udhëtime të gjata ose detyrohen të lindin./The Guardian